Wel am sioc felly… dim datblygiadau 5G i ni yng Nghymru

‘…honni fod datblygiadau yn Lloegr yn golygu datblygiadau yng Nghymru  (yn amlwg nid yw)’

gan Heledd Gwyndaf

Mewn un strôcen o gyhoeddiad ar trydar, neu ‘ecs’, neu beth bynnag y’i gelwir ef, mae Lloegr unwaith eto wedi ychwanegu dadl arall, i’r rhestr hir iawn o ddadleuon erbyn hyn, dros annibyniaeth i Gymru. 

Ac yn fwy penodol, yr angen ar frys am ddatganoli darlledu. 

Ar yr ail ar bymtheg o Dachwedd eleni, mi gyhoeddodd Adran Gwyddoniaeth, Arloesedd a Thechnoleg Lloegr y byddai deg ardal ‘ar draws Lloegr, Cymru, yr Alban a Gogledd Iwerddon’ yn derbyn £36miliwn i ddatblygu cysylltedd 5G a fyddai wedyn yn chwyldroi gwasanaethau cyhoeddus ac yn rhoi hwb i economïau lleol. 

Ond… does dim un o’r ‘ardaloedd’ hyn yng Nghymru. 

Felly y gwirionedd yw’r gwrthwyneb i’r oll maen nhw’n ei ddweud. 

Dewch i ni aralleirio yn gywir felly: 

Mi fydd Cymru, er yn talu trethi tuag at y £36miliwn hyn, yn cael ei gadael ar ôl unwaith eto ac ni fydd ei gwasanaethau cyhoeddus yn cael ei chwyldroi, ni fydd hwb i’w economïau lleol, ni fydd yn derbyn arian tuag at dechnoleg amaethyddol, trafnidiaeth a logisteg, iechyd a gofal cymdeithasol, diwydiannau creadigol. 

Ond mi fydd yn cyfrannu tuag at y datblygiadau hyn yn Lloegr, ar draul Cymru gan sicrhau Lloegr gyfoethog a Chymru dlotach. 

Ac wrth gwrs, wrth sôn am ‘fuddsoddiad’, ry’n ni bob amser nid yn unig yn sôn am y £36miliwn ei hun ond yr holl economi fydd ynghlwm â hynny yn y dyfodol – sydd yn filiynau yn fwy. Bydd yr economi yng Nghymru ddim yn gallu gweithredu mor effeithiol ag economi Lloegr na bod mor flaengar gan y bydd y posibiliadau yn llai. 

Dros y blynyddoedd mae’r Cyngor Cyfathrebu Cenedlaethol, mewn ymgynghoriadau ac mewn ymatebion i bolisïau ac adroddiadau wedi pwysleisio pa mor bwysig yw datganoli darlledu er mwyn datblygu pethau fel 5G yng Nghymru, er mwyn sicrhau economi sydd yn gallu cystadlu gyda gweddill y byd.

 Mae’r ysgrifen wastad wedi bod ar y mur, nad oes unrhyw ystyriaeth yn cael ei roi i anghenion Cymru gan Lywodraethau Lloegr. Ond gan daflu llwch i’n llygaid drwy honni fod datblygiadau yn Lloegr yn golygu datblygiadau yng Nghymru (yn amlwg nid yw). 

Yr hyn sy’n fwy siomedig ydy taeogrwydd Llywodraeth Cymru. 

Dros yr haf mi gyhoeddodd y Pwyllgor Arbenigol eu hadroddiad parthed datganoli darlledu gan awgrymu bod Comisiwn yn cael ei sefydlu i edrych ar sut i fynd ati i gael y maen hwnnw i’r wal, gan ddechrau ar y gwaith fis Medi eleni. Ry’n ni’n dal i ddisgwyl unrhyw symud ar hwnnw. 

Mae’r Blaid Lafur wedi gwneud cam enfawr â datganoli yng Nghymru. Maen nhw’n rhy brysur yn trio gwarchod eu hundeb ar ein traul. I beth? ‘Dwn i ddim. 

Un o’r dadleuon y byddwn ni fel eiriolwyr annibyniaeth i Gymru yn ei wynebu gan bobl ar lawr gwlad ydy, bod Llywodraeth Cymru yr un mor wael â Llywodraeth Lloegr ac yn wir, yn waeth mewn rhai agweddau ac felly beth yw’r pwynt? 

Ac mae yna wirionedd yn hynny. Ond y pethau y mae’n rhaid i ni eu cofio yn hyn o beth a rhai o’r dadleuon i’w defnyddio yw: 

Ni fydd lle i’r Blaid Lafur ‘Undebol’ hon mewn Cymru annibynnol. 

Ni fydd lle i unrhyw lywodraeth guddio a phwyntio bys at y wlad drws nesaf mewn Cymru annibynnol. 

Bydd gennym system ddarlledu ein hunain mewn Cymru annibynnol a fydd yn dal ein Llywodraeth i gyfrif. 

Mae’r dechnoleg 5G yma yn allweddol i lwyddiant ein cenedl ni, cenedl sy’n llawn mentergarwch, ond unwaith eto mae Llywodraeth Lloegr, a Llywodraeth Lafur ‘Cymru’ gyda nhw, eisiau sicrhau bod Cymru yn cael ei gadael ar ôl, a hyn oll wrth gwrs er mwyn sicrhau ein ‘dibyniaeth’ ar Loegr.